Η δημιουργία της ξεκινά μετά την Επανάσταση του 1821 όταν κατοίκησαν σε αυτήν πρόσφυγες από την Χίο τα Ψαρά την Κάσο και τις Κυδωνίες (Αϊβαλί).

Από τον 19ο αιώνα η Ερμούπολη (πρωτεύουσα της Σύρου) θεωρείται ως το πιο σημαντικό εμπορικό και ναυτιλιακό κέντρο της εποχής. Το 1833 γίνεται πρωτεύουσα του νομού Κυκλάδων και ο Νεόφυτος Βάμβας ιδρύει εδώ το πρώτο Γυμνάσιο της Ελλάδας στο οποίο φοίτησε αργότερα και ο Ελευθέριος Βενιζέλος. Το 1854 στα ναυπηγεία της κατασκευάζεται το πρώτο Ελληνικό ατμόπλοιο και ταυτόχρονα αναπτύσσεται η ασφαλιστική και εμπορική αγορά της.

Μεγάλο ρόλο στην ανάπτυξη της Ερμούπολης διαδραματίζει το Ναυπηγείο «Νεώριο» . Χτίστηκε το 1860 και λειτουργεί μέχρι σήμερα, με τις πιο σύγχρονες πλέον προδιαγραφές για ναυπήγηση, συντήρηση και επισκευή πλοίων.

Στην πλατεία Μιαούλη με τους ψηλούς φοίνικες, τον ανδριάντα του ναυάρχου Μιαούλη και την εξέδρα της Φιλαρμονικής του Δήμου βρίσκεται το εντυπωσιακό Δημαρχιακό Μέγαρο, μεγαλοπρεπές νεοκλασικό κτίριο, έργο του Βαυαρού Αρχιτέκτονα Ερνέστο Τσίλερ που χτίστηκε το 1876 και εγκαινιάσθηκε το 1898. Σήμερα στεγάζονται σε αυτό οι δημοτικές, οι δικαστικές και άλλες υπηρεσίες.

Στην αριστερή πλευρά του Δημαρχιακού Μεγάρου βρίσκεται το Αρχαιολογικό Μουσείο και παραπλεύρως το ιστορικό Αρχείο Κυκλάδων με σημαντικές συλλογές εγγράφων. Απέναντι από την είσοδό του βρίσκεται η προτομή του Εθνάρχη Ελευθερίου Βενιζέλου.

Στη δεξιά πλευρά του θα βρούμε το κτίριο της πρώην Λέσχης «Ελλάς», ένα νεοκλασικό κτίριο κτισμένο το 1864.Σήμερα στεγάζεται το Πνευματικό Κέντρο Ερμούπολης στις αίθουσες του οποίου γίνονται παγκόσμια συνέδρια, διαλέξεις και εκθέσεις. Στο ίδιο κτίριο στεγάζεται και η Δημοτική Βιβλιοθήκη που κοσμείται με τις προτομές μεγάλων συγγραφέων και λογοτεχνών. Στη πλατεία Βαρδάκα θα συναντήσουμε το ξακουστό Θέατρο Απόλλων. Είναι μικρογραφία της Σκάλας του Μιλάνου και εγκαινιάσθηκε το 1864 με την Όπερα Ριγκολέτι του Βέρντι. Στην Ερμούπολη επίσης υπάρχουν περίλαμπροι ναοί που αξίζει να επισκεφθεί κανείς, όπως:

• Της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος , τη παλαιότερη εκκλησία του νησιού, που ξεκίνησε να χτίζεται το 1821 και ολοκληρώθηκε το 1831 . Αποτελεί την έδρα της μητρόπολης της Σύρου και έχει πλούσια κειμήλια και εικόνες του 19ου αιώνα.
• Επίσης το ναό της Κοιμήσεως της Θεοτόκου όπου υπάρχει εικόνα της Θεοτόκου έργο του Δομήνικου Θεοτοκόπουλου.
• Ακόμη τον επιβλητικό ναό του Αγίου Νικολάου ,μπροστά από το κηπάριο του οποίου βρίσκεται το μνημείο του Άταφου Αγωνιστή τιμώντας τους ανώνυμους ήρωες της Επανάστασης του 1821. Πίσω από την εκκλησία του Αγίου Νικολάου είναι η εξαιρετική νεοκλασική συνοικία Βαπόρια ,θεωρείται μία από τις πιο γραφικές περιοχές και καταλήγει στον Ιερό ναό της Ευρέσεως του Αγίου Δημητρίου.
• Τον ορθόδοξο ναό της Αναστάσεως στην κορυφή του λόφου Δήλι με μοναδική θέα χτισμένη το 1845, που στέκεται επιβλητικά απέναντι από τον καθολικό ναό του Αγίου Γεωργίου της Άνω Σύρου, συμβολίζοντας την αρμονική συνύπαρξη των δύο δογμάτων στο πέρασμα των αιώνων.